|
Thiên Niên Nhất Mộng
Tham gia: May 2010
Đến từ: Vô Mộng đại lục
Bài gửi: 1,264
|
Trang Phục Của Samurai
Trang phục cơ bản hàng ngày của một samurai là kimono, thường chỉ gồm hai lớp: ngoài và trong. Chỉ khi mùa đông người ta mới chui vào mấy bộ kimono nặng nề nhiều lớp. Nói vậy chứ thực ra, cũng có một ngày mùa hè mà người ta vẫn phải mặc kimono to sụ của mùa đông: ngày mùng một tháng tư âm lịch (vào khoảng thượng tuần tháng năm).
Một bộ kimono của samurai thường được làm bằng lụa, thứ chất liệu đã được chọn lựa kỹ, nó tuyệt hơn rất nhiều so với vải bông hay vải gai, vùa bền vùa đẹp lại rất lý tưởng để mặc trong những ngày hè nóng nực ở Nhật Bản (nhân tiện đây nói thêm: để làm một bộ kimono theo truyền thống là phải mất nguyên một súc lụa rộng 2 feet dài 20 yard) Đương nhiên chất lượng của những bộ kimono liên quan nhiều đến địa vị và tài sản của vị samurai xài nó; cho dù suốt hồi đầu thời Edo, không hề có một quy định rõ ràng nào về vấn đề này. Hojo Soun đã từng đề cập đến chuyện ăn mặc trong 21 bài xã luận của ông: “đừng cho rằng kiếm và quần áo của bạn bắt buộc phải tốt như của những người khác, chỉ cần không quá tệ là được rồi. Khi bạn cố gắng chạy theo người ta nhưng sự thay đổi đó không hợp với bạn thì bạn sẽ trở thành trò hề cho thiên hạ”. Ngoài ra, đối với một bộ kimono, màu sắc loè loẹt và những hoa văn kỳ quái là điều cấm kỵ, và ai mặc mấy thứ đó sẽ bị cười nhạo như là một kẻ vô liêm hay một tên tự phụ. Cho nên, nguời phụ nữ trong các gia đình samurai luôn phải cẩn thận quan tâm đến chuyện mặc kimono. Chỉ riêng trẻ con là được xài kimono sặc sỡ một cách thoải mái, nhưng đến lễ nguyên phục thì chúng bắt đầu dùng những gam màu nhã nhặn giống những người lớn. Còn khi về già, samurai thường chọn màu sắc ôn hoà như xám hay nâu, nó phù hợp với tuổi tác của họ hơn.
Bên trong lớp áo kimono, samurai thường mặc một cái khố (fundoshi). Khố được chia làm hai loại: loại thứ nhất thì về cơ bản là một thứ đồ bọc bên ngoài, rất khó để miêu tả nhưng có lẽ nó tương tự cái bỉm (quen thuộc với tất cả những người đã từng tham gia hay chứng kiến mấy cái lễ hội nhảy múa thần bí của Nhật Bản hiện đại); còn loại kia (thường được mặc dưới áo giáp) lại là một mảnh vải dài mang trước cơ thể. Loại này có một vòng dây to thắt quanh cổ (trông như một cái thòng lọng) và bó chặt một đầu của cái khố, trong khi đầu kia kết thúc ở lưng và được buộc qua bụng cũng bằng một sợi dây.
Ở thời đó, người ta thường đi dép cỏ (waraji) và guốc gỗ (geta). Waraji là sự kết hợp của nhiều loại nguyên liệu, bao gồm cỏ rơm, sợi gai, và chỉ bông. Những tầng lớp thấp hơn (như geisha hay các nghệ sĩ kabuki) thì hay xài geta, cho dù samurai đôi khi cũng mang nó, ví dụ như vị tướng Taira Kiyomoiri lừng danh cũng đã được miêu tả trong tập Heike Monogatari là từng đi geta, dù là việc này đã được các địch thủ của ông ta thêm mắm dặm muối rất nhiều với ý đồ mỉa mai châm biếm.
Waraji
Hay đi kèm với áo giáp là ủng làm bằng da gấu, nó đã từng rất phổ biến, nhưng tiếc rằng chỉ được một thời gian rồi lỗi thời vào giữa thế kỷ thứ 16.
Samurai hay mang vớ (tabi), đó là loại vớ “hai ngón”: chỉ có hai phần, để tách riêng ngón cái và các ngón khác (rất thuận tiện khi xài waraji). Tabi dùng hàng ngày thường có màu trắng và chúng được làm theo mùa. Vào những ngày mưa, samurai, như tất cả mọi người, mặc áo mưa làm bằng rơm (kappa) và dùng ô gấp (nó trông khá giống với cái lọng thời Victoria , kể cả trong cách trang trí)
Từ thế kỷ thứ 12 đến thế kỷ thứ 17, hitatare trở nên phổ biến. Không giống kimono, hitatare là loại trang phục hai mảnh, nhưng sự mềm mại và rộng rãi thoải mái thì cả hai đều như nhau (trong đó có Yoroi hitatare là một loại rất thoải mái để mặc duới áo giáp). Để dễ tưởng tượng thì bạn hãy nhớ đến loại trang phục mà các samurai thường mặc trong các bộ phim Nhật nói về những thời kỳ trước thời Edo (như là: Kagemusha, Ran, Throne of Blood, Heaven and Earth, vân vân). Nhìn chung khi được mặc trong những nghi lễ trang trọng, hitatare thường gắn thêm huy hiệu (mon) của gia tộc hay đảng phái của người mặc, hoặc là huy hiệu của daimyô hay shugo trong trường hợp samurai đó là người thân hay tuỳ tùng của họ. Hitatare có thể mặc nửa vời, khi đó nửa trên sẽ được mắc vào eo cho gọn, để tiện tham gia một trận đấu đầy hấp dẫn hay là để biểu diễn kỹ thuật chiến đấu cá nhân của samurai (túm lại là hitatara được mặc như vậy với mục đích quân sự).
Samurai đeo kiếm ở phía trước thắt lưng (obi). Trong đó, thanh kiếm chính thì được buộc vào obi bởi một sợi dây nhỏ (giông giống với phương Tây) còn kiếm ngắn (wakizaki) hay dao (tanto) thì đeo xuyên qua obi.
Dù thế nào đi nữa, kiếm cũng luôn được đeo bên trái để tiện rút ra đút vô và nó đã trở thành phong cách đeo kiếm của phương Đông (vậy còn với những samurai thuận tay trái thì sao?)
Ở trong nhà , samurai có thể không cần đến katana, nhưng họ luôn mang bên người một vài thứ vũ khí, nó có thể chỉ là dao găm chẳng hạn. Một daimyo có thể sai người tuỳ tùng mang thanh kiếm cho ông ta, cho dù việc này chủ yếu chỉ xảy ra trong những nghi lễ trang trọng. Thực ra trước đây, người tuỳ tùng của một lãnh chúa sẽ phải mang cả cung tên và kiếm cho ông ta trong những buổi lễ quan trọng, nhưng đến thế kỷ thứ 16 thì những chiếc cung không còn được mang theo nữa do vài vị daimyô đã cảm thấy không thích giữ chúng. Ngoài ra người ta cũng đút một ít khăn giấy cũng như một chiếc quạt vào obi.
Vào thời Edo, hitatare đã bị kamishimo “đánh bại”. Kamishimo cũng gồm có hai mảnh, được mặc phủ lên trên kimono. Đó mới chính là loại trang phục nổi tiếng nhất của samurai. Mảnh trên (kataginu) về cơ bản là áo vét không tay với phần vai to đùng. Nhưng cũng có lúc, người ta dùng đến cái áo khoác dài tay (haori), đặc biệt là khi đi xa hay trong thời tiết xấu. Mảnh dưới (hakama) là thứ quần rộng và mềm giống như kiểu quần của hitatare. Kamishimo thường được làm bằng chất liệu giống với hitatare và dùng để phản ánh địa vị của người mặc. Trong lịch sử Nhật Bản, thời Edo là một thời có ý thức rõ rệt về địa vị, đặc biệt là ở tầng lớp samurai. Chính vì vậy kamishimo của samurai sẽ phải tuân theo nhiều quy tắc ngặt nghèo hơn là những người thuộc tâng lớp khác.
Kamishimo thường được mặc khi đi ra ngoài hay khi tiếp khách, hoặc không thì người ta sẽ dùng một bộ kimono thật nghiêm chỉnh.
---
Hầu hết các văn bản và gia quy luôn nhấn mạnh vai trò to lớn của một vẻ ngoài lịch lãm, mà trong đó tóc của samurai là một phần rất quan trọng trong diện mạo của một người đàn ông. Kiểu tóc truyền thống (được dùng tới hơn một nghìn năm) là búi tóc, nó không phải là của riêng samurai mà gắn bó mật thiết với tất cả mọi người, ngoại trừ những nhà sư, và ngay cả các chuyên gia cũng gần như không thể tìm hiểu được nguồn gốc của búi tóc. Nhưng trông nó hao hao như kiểu búi của Trung Hoa cổ nên có lễ đó là một phần của nền văn hoá vật chất đã được du nhập từ lục địa vào Nhật Bản trong khoảng giữa thời kỳ Asuka- Nara và Heian. Không cần ơhải nói, không có nhiều kiểu tóc vào thời Edo. Chasen-gami, chẳng hạn , khi làm kiểu này người ta bọc một đoạn dây quanh chiều dài búi tóc, rồi gắn một cái trâm ở cuối. Búi tóc sẽ được mang đằng trước hoặc đằng sau đầu. Mitsu-ori là một kiểu tóc khác rất phổ biến vào cuối thế kỷ thứ 16. Khi để kiểu này, tóc sẽ được xoa dầu, tạo thành hình và gập ra đằng trước, sau đó gấp ngược trở lại rồi được buộc chặt . Tương tự nhưng đơn giản hơn là futatsu-yori , với loại này thì chỉ cần gập ra trước rồi buộc luôn , sau đó tỉa lại bằng dao cạo để làm cho phía trước trông cứng cáp hơn. Thật vui là những kiểu tóc đó không hề hiếm gặp ở tầng lớp dưới.
Nửa đầu phía trước được cạo để thuận tiện cho việc đọi mũ giáp.. Tới gần thời đại Edo , nó đã trở nên phổ biến , không chỉ trong giới samurai .
Râu ria cũng phổ biến trong những thời kỳ trước Edo, vì nó làm cho người đàn ông trông rất nam tính. Một vị tướng để ria sẽ trở nên nổi bật, có lẽ vậy nên ria khá được ưa chuông. Còn râu thì không giống với bình thường lắm, nó thường chỉ là một lớp mỏng mà thôi, vì như thế chúng sẽ khiến cho việc mang mũ giáp được dễ dàng hơn (đặc biệt là những người suốt ngày phải dùng tới mũ giáp thì lại càng khoái râu ria “mảnh dẻ”). Nhưng đến thời Edo thì mọi người không còn có thiện cảm với đám râu ria nữa, và tới tận ngày nay thì vẫn không nhiều người Nhật thích thú với việc để râu cho lắm.
Thứ đồ trùm đầu đi kèm với áo giáp dành cho samurai (daimyo / shugo hoặc người tuỳ tùng thân cận của họ) là một cái mũ màu đen (eboshi), nó làm bằng lụa đen có lưới được gia công cho chắc chắn thêm với một lớp giấy lót được sơn đen bóng. Chiếc mũ vải đó được giữ chặt bởi một cái dây buộc màu trắng, hoặc được kẹp thật chắc vào búi tóc của samurai. Kích thước và hình thù của mũ phụ thuộc rất nhiều vào địa vị người đội nó. Nhưng thực ra thì đến thế kỷ thứ 16, eboshi hầu như chỉ xuất hiện trong những dịp lễ trang trọng.
|